Ինչպե՞ս խուսափել այդ խնդրից

Ապրել մշտապես առողջ կենսակերպով. սա կլինի ցանկացած մասնագետի առաջին պատասխանը։ «Ամեն մի պետության համար ամենաթանկ բանն առողջ բնակչությունն է, այլ ոչ թե նավթը կամ ոսկին։ Ո՞ւմ է պետք պետության հարստությունը, երբ բնակչությունը հիվանդ է»,–փաստում է նյարդաբան Հովհաննես Մանվելյանը։

Նա չափազանց կարեւորում է փոքր հասակից սկսած առողջ ապրելակերպի դաստիարակումը։ Մասնագետի կարծիքով՝ հայերս որոշ պատկերացումների վերաիմաստավորման կարիք ունենք։

«Ամենամեծ թյուրիմացությունն այն է, որ շատերն այն կարծիքին են, որ եթե երեխան նիհար է՝ ուրեմն հիվանդ է։ Եվհատկապես տատիկ–պապիկները ձգտում են թոռներին «բտել»։ Պետք է մեկընդմիշտ հիշել, որ ցանկացած երեխա ուտում է իր ծախսած էներգիային համարժեք։ Երբ սկսում են դրանից ավելին կերակրել՝ գիրանում է։ Ուշադրություն դարձրեք՝ երեխաների մեծ մասը գեր է։ Սա արդեն լուրջ վտանգ է։

Վիճակագրությունը փաստում է, որ ոչ միայն մեզ, այլեւ Եվրոպայի, աշխարհի բնակչությանը երկու մեծ վտանգ է սպառնում՝ շաքարային դիաբետը եւ զարկերակային գերճնշումը։ Սա պարտադրում է մանկուց զբաղվել դրանց կանխարգելումով։ Պետք է ձգտել, որ ցանկացած այդ կարգի շեղում շատ արագ կարգավորվի։ Երեխային չպետք է թույլ տալ գիրանալ, որպեսզի ճնշման եւ շաքարախտի ռիսկը չմեծանա։
Գիտեք, հայերիս մոտ ընդունված չէ, ասենք, ընկերներին հրավիրել լողավազան՝ 3 կմ լողալու։ Նման առաջարկ անես՝ գուցե կծիծաղեն։ Մեզանում ընդունված է ճաշկերույթի հրավիրել՝ 4 տեսակի խորովածով, քյաբաբով եւ օղիով...

Հաջորդը՝ խորհրդային շրջանում բոլորս մեծանում էինք երկլեզու։ Լավ էր, թե վատ՝ մայրական կաթի հետ, հայերենից բացի, նաեւ ռուսերեն էինք սովորում։ Փորձը ցույց է տալիս, որ դեմենցիայի կանխարգելման գործում երկլեզու լինելը բավական լուրջ գործոն է։ Հիմա մեր երեխաները միալեզու են մեծանում։ Այլ լեզուներ, իհարկե, սովորում են, բայց մայրական կաթի հետ ոչ անգլերենը, ոչ ֆրանսերենը, ոչ ռուսերենն էլ չի տրվում։

Դեմենցիայի կանխարգելման խիստ կարեւոր պայմաններից մեկը խնդրի ամենասկզբում մասնագետին դիմելն է։ Եթե տարեց հասակում նկատվում է փոքր–ինչ խնդիր՝ անմիջապես պետք է այն քննարկել բժշկի հետ, մասնագիտացված խորհրդատվություն եւ օգնություն ստանալ, ինչը մեզ մոտ էլի, ցավոք, չի արվում։ Ինչպես ասում են՝ մինչեւ դանակը ոսկորին չի հասնում՝ բժշկին չեն դիմում։

Լուրջ կանխարգելիչ միջոց է, այսպես կոչված, միջերկրածովյան սննդակարգը։ Այն է՝ մրգերի գերակշռություն, ոչ թե կաթ, այլ մշակված կաթնամթերք՝ մածուն, պանիր, կաթնաշոռ, բանջարեղեն՝ վարունգ, լոլիկ, պղպեղ, սմբուկ, ձիթապտղի ձեթ եւ անպայման քիչ քանակով կարմիր գինի։

Բայց ի՞նչ ենք մենք ուտում։ Ցավոք, ոչ մի վստահություն չկա, որ ամենաթանկ խանութից գնված ամենաթանկ մթերքն առողջ է։ Պետք է ձգտենք մեր հնարավորությունների չափով օգտվել առողջ սննդից։

Ուղղակի անընդունելի է, որ մեր ավանդական կարմիր գինին փոխարինվել է ռուսական օղիով։

Եթե սնվելու ճիշտ կուլտուրան փոխանցենք մեր երեխաներին, ապա, հավատացեք, շատ հիվանդություններ կկանխարգելվեն։
Մենք բազմաթիվ ճիշտ, օգտակար կերակուրներ ունենք՝ լավաշը, մածունը, քուֆթան։ Դրանց կողքին՝ խայտառակ ծանր կերակուրներ՝ տարբեր յուղերով ու մսերով, որոնք գուցե եւ համեղ են, բայց առողջության համար մեծ վտանգ են ներկայացնում։ Էլ չեմ խոսում շատերի կողմից սիրված ազգային ճաշատեսակի՝ խաշի մասին։ Ո՞վ չի սիրում համով ուտելիք, բայց այն պետք է անվնաս ու առողջ լինի։

Եթե մեր երեխաները ճիշտ սնվեն ու սովորեն նաեւ ֆիզիկապես ակտիվ կյանքով ապրել՝ մենք բազմաթիվ խնդիրներ կլուծենք։ Վերջերս 9 տարեկան մի երեխայի եմ զննել՝ 98 կգ քաշով։ Զավեշտալին այն է, որ շատ ծնողներ հպարտանում են իրենց գիրուկով՝ չտեսնեով խնդիրն ու չպատկերացնելով վտանգը»,–ասում է ԵՊԲՀ–ի նյարդաբանության ամբիոնի վարիչ, բժշկական գիտությունների դոկտոր Հովհաննես Մանվելյանը։

Հարցեր, պատասխաններ, մեկնաբանություններ